DİYARBAKIR – “Amedspor şampiyon olunca Kürdistan kurulmuş kadar sevindim,” diyor Afife Kartal. 65 yaşındaki Kartal, Amedspor’un Iğdırspor’la yaptığı maçta tribünden dua eden Barış Anneleri arasındaydı.
Amedspor, Iğdırspor maçını galibiyetle tamamlayamadı ancak bir hafta sonra Somaspor deplasmanında galip gelerek şampiyonluğunu lig bitmeden ilan etti.
“Takım bizim, çocuklar bizim” diyen Kartal, şampiyonluğa kendi evlatlarının başarılarına olduğu kadar sevindiğini söylüyor.
“O maçta kazanmadık ama sonunda Amedspor şampiyon oldu. Evimin balkonuna astım Amedspor bayrağını, çoluğumu çocuğumu, 20 günlük torunumu alıp kutlamalara katıldım. Artık hayatta olduğum sürece maçlara gideceğim.”
Adını Diyarbakır’ın Kürtçe isminden alan Amedspor, 2023-2024 sezonunda Türkiye Futbol Federasyonu 2. Lig Kırmızı Grup’tan lider olarak çıkarak tarihinde ilk kez birinci lige yükseldi.
Kulübün şampiyon olarak evinde oynadığı son maçı on binlerce futbolsever takip etti. Yıllardır cezalar, deplasman yasakları ve saha içi ile dışında yaşanan gerginliklerle boğuşan Amedspor’un şampiyonluğu sadece Diyarbakır’da değil birçok Kürt kentinde ve Kürtlerin yaşadığı yerlerde büyük coşkuyla karşılandı.
Turkey recap’e konuşan kulüp yöneticileri, eski futbolcular ve taraftarlar Amedspor’un sadece Diyarbakırlıları değil tüm Kürtleri temsil ettiğini belirtirken, elde edilen başarının da uzun yıllardır baskının hüküm sürdüğü coğrafyada nadir bir zafer olduğu için daha çok anlam kazandığını söylüyor.
Futbol asla sadece futbol değildir
Amed Sportif Faaliyetler Kulübü Başkanı Aziz Elaldı, takımın siyasi düşüncesi ne olursa olsun her kesimden destek gördüğünü ve başarısını da iyi bir yönetimin yanı sıra bu kenetlenmeye borçlu olduğunu söylüyor.
Turkey recap’e yaptığı açıklamada “Annelerin duaları önemliydi bizim için; annelerin, kadınların, çocukların sahip çıktığı her şey başarıya ulaşır,” diyen Elaldı, Amedspor’un bölgedeki insanları bir araya getirdiğini, o sebepten de kutlamaların büyük coşkuyla geçtiğini düşünüyor.
“Uzun zamandır böyle bir kenetlenme ve zafer yoktu. Halkın zafere susamışlığı, uzun yılların hasretiydi. O nedenle büyük bir coşku vardı.”
Futbol yorumcusu ve spor yazarı Ali Fikri Işık da Amedspor ile taraftarları arasındaki ilişkiyi Katalanların İspanya’daki Barcelona futbol kulübüyle kurduğu bağa benzetiyor.
“Kürtler için duygudaşlık potansiyeli bakımdan Amedspor elbette bir Barcelona’dır” diyen Işık’a göre Amedspor, futbolun asla ve sadece futbol olmadığının en canlı örneklerinden biri.
Halk arasında Amedspor olarak bilinen futbol kulübü, Amed Sportif Faaliyetler adını 2014 yılında aldı. Kulüp o zamana kadar çeşitli isimler altında, belediyeye bağlı olarak faaliyet gösteriyordu.
Amedspor’un Ekim 2014’teki isim değişikliği, Türkiye hükümeti ile PKK arasında bir süredir devam eden Çözüm Süreci’nin IŞİD’in Suriye’nin kuzeyindeki Kobane’yi kuşatmasının ardından büyük darbe aldığı bir dönemde gerçekleşti.
Amedspor sahada ve saha dışında engellemelerle karşılaşırken özellikle Çözüm Süreci’nin sona ermesiyle birlikte kulübün aldığı para cezaları ve deplasman yasakları ile oyunculara, taraftarlara ve yöneticilere yönelik ırkçı saldırılar giderek sıklaştı.
Işık, Amedspor’un 2016 yılında ilk olarak Bursaspor deplasmanında çeşitli saldırılara uğradığını, sonrasında ise kulüp yöneticilerinin Ankaragücü maçında darp edildiklerini hatırlatıyor. Amedspor, o zamandan bu yana istisnalar dışında neredeyse bütün deplasman maçlarını seyirci yasağıyla oynadı.
“Bu şampiyonluk bütün bunlara rağmen gelen bir şampiyonluk,” diyor Işık. “O nedenle değeri çok büyük ve bu sadece sportif bir başarı değil.”
“Kürtler birleşmek istiyor. Güven veren her gelişme, istikrar içinde kendini tekrarlayan her pratik Kürtlerin radarında. Birleştirici duyarlılık yaratan her değerin etrafında yüksek sesle toplanmaya, dayanışmaya ve sahip çıkmaya hazırlar. Uzun yıllardır beklenen ‘o büyük başarı hikayesinin’ tadını çıkarmak istiyorlar.”
“Türkiye’de sporda bile Kürtlere tahammül yok”
Abdullah Çetin, 2013-2021 yılları arasında Amedspor forması giymiş. “Bizim sahada olduğumuz zaman 2015-2016’da Sur’da sokağa çıkma yasaklarının uygulandığı zamanlardı” diyor. “Deplasmanda sokağa çıkma yasaklarındaki çatışmaları biz yapmışız gibi davranılıyordu.”
Uzun yıllar Diyarbakır’ın plakası olan 21’i formasında taşıyan Çetin, o dönemdeki maçlarda çok fazla fiziksel müdahaleye maruz kaldıklarını hatırlıyor.
“Çok zor şartlar altında mücadele ediyorduk, penaltı, frikik bile kullanmamıza izin vermiyorlardı. O şartlar altında kuruldu bu kulüp. Halkımız için, taraftarımız için mücadele ettik.”
Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet güçleri Diyarbakır’ı da kapsayan birçok ilde Temmuz 2015’te askeri operasyonlar başlatmış, doğu ve güneydoğu illerinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları yer yer aylarca devam etmişti.
Birleşmiş Milletler verilerine göre 18 ay süren operasyonlarda aralarında 800 güvenlik görevlisinin de bulunduğu 2.000’e yakın kişi hayatını kaybetti ve “ciddi insan hakları ihlalleri” yaşandı.
Takımda 2012-2020 yılları arasında forma giyen Yusuf Yağmur “Bizim oynadığımız dönemde maçlar çok zor geçiyordu” diye anımsıyor. “Gittiğimiz deplasmanlarda ötekileştirme, dışlamayla karşı karşıya kalıyorduk. Başarılı maçlar yapıyorduk ama önümüz sürekli kapatılıyordu.”
Yağmur’a göre her ne kadar adını taşısa da Amedspor sadece Diyarbakır’ın değil, “Şırnak’tan tutun Van’a, Hakkari’ye kadar herkesin, bölgenin ve Kürtlerin takımı,” şampiyonluğun böyle coşkuyla sahiplenilmesinin sebebi de bu.
Devlet memuru olması sebebiyle gerçek ismini kullanmak istemeyen Ayşegül Sarıyıldız, 2023-2024 sezonu boyunca Amedspor’un evinde oynadığı hemen her maça gitmiş. Şampiyonluğa bu kadar sahip çıkılmasında “Amedspor’a birçok deplasmanda uygulanan şiddet, spor müsabakalarında bile Kürt halkına yapılan hakaretler ve sporda bile Kürtlere tahammülün olmayışının” etkili olduğunu düşünüyor.
“Bir Kürt kadını olarak futbolla pek ilgilenmem, sevmem de sıkılırım normalde” diyor Sarıyıldız. “Ama Amedspor’un mücadelesini görünce heyecanlanıyorum, 90 dakika boyunca sıkılmadan heyecanla izliyorum. Kendim olduğumu, kimliğimi, Kürt olduğumu orada hissediyorum.”
“Amed politik bir şehir, Amedspor da siyaset kimliğinin yanına spor kimliğini koydu” diyen spor yazarı Işık futbolun “bütün ömrünü şiddet sarmalında geçiren [Kürtler] için güvenilir bir liman olduğu” yorumunda bulunuyor.
“Amedspor taraftarı siyaset üstü bir taraftarlık algısı yarattı ve siyasi düşüncesi ne olursa olsun her kesimi etkileyip kucakladı. Kürtler Amedspor’u kucakladı, Amedspor da Kürtlerin avucuna bir başarı hikayesi bıraktı. Önümüzdeki yıllarda yeni doğan kuşaklar daha çok sahiplenecek Amedspor’u.”
Turkey recap, Türkiye gündeminden haberler sunarken aynı zamanda Türkiye'de haber yayıncılığını ve gazetecileri desteklemek ve hep birlikte üretmek amaçlarıyla kurulmuş bağımsız bir haber kaynağıdır.
Editoryal ekibimiz tarafından kurulan ve kâr amacı gütmeyen bir dernek olan Kolektif Medya Derneği bünyesinde faaliyet gösteren Turkey recap Türkçe ve İngilizce dillerinde yayın yapar, derinlemesine analizler ve ülke gündemini özetleyen bültenler üretir.
Gonca Tokyol, Şef editör @goncatokyol
Diego Cupolo, Genel yayın yönetmeni @diegocupolo
Ingrid Woudwijk, Yönetici editör @deingrid
Verda Uyar, Dijital büyüme yöneticisi @verdauyar
Damla Uğantaş, Türkçe editörü @damlaugantas
Emily Johnson, İngilizce editörü @emilyjohnson