“Bizden biri”: CHP’li belediye başkanı Afyon'da milliyetçi desteğin tadını çıkarıyor
Turkey recap'in yerel seçimler sonrasında Anadolu kentlerinde yaptığı geziler devam ediyor
AFYON - Afyonkarahisar merkezin biraz dışında kalan Uydukent’te, belediyenin desteğiyle yeni bir eğitim merkezi açılıyor. Açılışı biraz uzaktan, elektrikli motosikletinin üzerinden izleyen 67 yaşındaki Ali Çelik duyduklarından memnun, kürsüde şehrin yeni belediye başkanı Burcu Köksal var.
Eğitim merkezi 2017 yılında bir terör saldırısında hayatını kaybeden öğretmen Şenay Aybüke Yalçın’a adanmış. Yalçın’ın babasının da katıldığı törende kürsüye çıkan Köksal’ın konuşması milliyetçi vurgularla dolu, Çelik’i memnun eden de bu. Köksal ülkesine nasıl sahip çıkacağını anlattıkça Çelik’in yüzüne bir gülümseme yerleşiyor.
“Ben bütün hayatım boyunca MHP’yi destekledim” diyor Çelik ama kendisini “eski MHP’li” olarak tanımlıyor, son seçimlerde CHP’ye oy vermiş.
“Son seçimde Burcu Hanım’a oy verdim ve neler söylediğini duyunca verdiğim kararın arkasında hissediyorum. Ülkemiz için iyi bir şey yaptığımı düşünüyorum.”
Engelli kızına bakan emekli Çelik, 31 Mart yerel seçimlerinde taraf değiştiren ve ana muhalefet partisinin daha önce hiç seçim galibiyeti kazanmadığı yerlerden zaferle çıkmasını sağlayan milyonlarca seçmenden sadece biri.
Afyon, 31 Mart’a kadar kurulduğundan bu yana Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) tarafından yönetiliyordu. AKP için 2001’de kurulduğu şehir olan Afyon her zaman önemli bir yer taşısa da 44 yaşındaki bir avukat, rakiplerinin toplamından daha fazla oy alarak 31 Mart’ta şehrin ilk kadın ve CHP’li belediye başkanı olmayı başardı.
Turkey recap’e konuşan Afyonlular Köksal’ın altı aylık performansından memnun olduklarını belirtirken CHP’ye verdikleri destekten de pişman gözükmüyor.
Afyon’da yayımlanan en etkili yerel gazetelerden biri olan Odak’ın yanı sıra ortaklarıyla birlikte kentteki yedi gazeteden beşinin sahibi olan Mehmet Emin Güzbey, Eylül ayının ortasında yaptığımız görüşmede, kentte o hafta sonu bir genel seçim olması halinde altı vekilliğin üçünün CHP’ye gideceği tahmininde bulunuyor.
Çelik gibi Güzbey de kendisini “eski MHP’li” olarak nitelendiriyor. Güzbey’in yanı sıra yıllardır muhafazakar partilere oy veren annesi de bu kez tercihini Köksal’dan yana kullanmış.
“Afyon her zaman sağ partilere yakın oldu ve CHP’yle arasında bir mesafe vardı” diyen Güzbey, Burcu Köksal’ın ise “onlardan biri” olduğunu düşünüyor.
“Burcu Hanım bizden biri. Padişahlığı da seven biriyiz, verdiği sert tepkiler hoşumuza gidiyor. Vatanın birliği ve mülteciler konusundaki hassasiyetleri de bize uzak değil.”
CHP’li Köksal seçimler öncesinde özellikle iki başlıktaki tutumuyla ulusal düzeyde ilgi çekti: Mülteciler ve Kürt siyaseti. Köksal’ı seçilmesi halinde “belediyenin kapılarının DEM Parti hariç herkese açık olacağına” dair açıklamasıyla hatırlıyor olabilirsiniz.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu bu açıklamaların ardından Köksal’ı sert bir şekilde eleştirmiş ve böyle devam edecekse kendisine “ya yeni bir iş ya da yeni bir parti bulması gerektiğini” söylemişti.
Köksal aynı zamanda sığınmacı karşıtı politikaları konusunda da gayet açık sözlüydü. Seçim vaatlerinden biri Suriyelileri geri göndermekti.
Köksal, göreve gelmesinin ardından 400 TL olan nikah ücretini sığınmacılar için Belediye Meclis Kararı ile 10.000 liraya çıkardı. Aynı zamanda kentte mültecilere ait bazı işyerlerini de mühürleten Köksal’ın nikah ücreti girişimi ise mahkeme tarafından durduruldu.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Köksal’ın DEM Parti konusundaki açıklamalarını “sürçü lisan” olarak nitelendirirken nikah ücreti kararının ardından da yeni belediye başkanına mülteciler yerine vatandaşların su, altyapı gibi sorunlarına odaklanmasını tavsiye etti.
Partisinden gelen tepkiye rağmen geri atmayan Köksal ise sözlerini biraz revize ederek DEM Parti seçmenlerini değil siyasetçileri kastettiğini savundu.
İmamoğlu-Yavaş gerilimi
Köksal, eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na yakın isimlerden biriydi. Turkey recap’e konuşan CHP kaynakları, Köksal’ın mevcut parti liderliğiyle arasında bir mesafe olduğunu doğrulasa da Afyon’da ilk kez CHP’ye oy veren birçok seçmen yeni partisinden memnun gözüküyordu.
Turkey recap’e konuşan birçok kişi, özellikle de Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın aday gösterilmesi halinde gelecek seçimlerde de CHP’yi destekleyebileceğini söyledi.
Yavaş ve İmamoğlu’nun isimleri CHP’nin olası cumhurbaşkanlığı adayları arasında ilk iki sırada yer alıyor. Turkey recap’e konuşan CHP’liler, ikili arasında iki hafta önceki tüzük kurultayında dışarıya da yansıyan “örtülü bir gerginlik” olduğunu kabul ediyor.
Özyeğin Üniversitesi’nden Prof. Dr. Evren Balta’ya göre de bu iki isim arasındaki rekabet, Anadolu kentlerinde çok daha açık bir şekilde gözüküyor.
“Mansurcu ve Ekremciliği görüyorsun taşrada. Karadeniz illerine gittiğinizde doğrudan Ekrem Beyciler, Ege’nin bir kısmı yine öyle. Afyon mesela ama kesinlikle Kemal Beyci, Mansur Beyci…”
İki isim arasında bir rekabetin devam ettiğinin görüldüğünü belirten Balta, muhalefet açısından en işe yarayacak formülün ise İmamoğlu ve Yavaş’ın birlikteliğinden geçeceğini düşünüyor. “Bu iki figür birlikte birleştirici ve birlikte seçim kazanmaya çok açık, iki başka duyguya hitap ediyorlar. Türkiye’nin coğrafyasına yansımaları da çok farklı ve birbirinin yerine geçemez. Rekabetten öte bu ikisi arasında bir güç paylaşımı yapılması muhalefetin kazanmasının en önemli yolu.”
Afyon’da kazanılan seçim başarısında Köksal’ın mülteciler ve milliyetçilik başlıklarındaki söylemlerinin MHP’ye yakınlığının sağ oylara ulaşmasında etkisi olduğunu kaydeden Balta’ya göre belli temel prensipler etrafında yerel düzeyde siyasetçilere söylem esnekliği sağlanması uzun vadede CHP’nin yararına olabilir.
“Merkeze taşınmadığı sürece yerelde sağ seçmenle ilişki kurarken bunlar üzerinden siyaset yapmak, bu esnekliği tanımak Afyon özelinde bana çok yanlış gelmedi. Söylemsel bir denetlemeden öte, hizmetlerin denetlenmesi konusunda çok dikkatli olması lazım. Söylemsel olarak daha serbest olunabilir. AK Parti özellikle ilk dönemde söylemsel olarak serbest bir partiydi, söylemsel çeşitliliğe yer veriyordu. CHP için de herkese değen bir söylem çeşitliliği lazım.”
Öte yandan Balta’nın gerekliliğine dikkat çektiği konu ise verilen hizmetlerin denetlenmesine dair bir mekanizma oluşturulması.
“Hizmetlerin bu kadar deneyimsiz ve yaygın biçimde CHP’ye geçmesi şikayet edilen israf, yolsuzluk, kadrolaşma gibi iktidarla eşleştirilen pratiklerin CHP tarafından da yeniden yapılabileceği korkusu yaratıyor. Yolsuzluk, kadrolaşma ve hizmetlerin dağıtımı konusunda ciddi bir merkezi denetleme lazım.”
Erişim problemi
Turkey recap’in yerel seçimler sonrasında çeşiti kentlerde konuştuğu vatandaşlar, oy verdikleri partilerin ya da isimlerin değişmesinin en önemli sebeplerinden biri olarak belediyelerin kötü yönetilmesini gösterdi. Aynı zamanda birçok kişi de yerel siyasetçilere erişimin giderek zorlaşmasından şikayetçiydi.
Manisa’da birçok kişi sıradan vatandaşlar için eski MHP’li Belediye Başkanı Cengiz Ün’ün neredeyse imkansız hale geldiğinden ve de kaynakların küçük bir grup arasında bölüşüldüğünden şikayet ederken Afyon’da söylenenler çok farklı değildi. Birçok vatandaş özellikle son dönemlerde yerel siyasetçilere ulaşmada yaşadıkları zorluklardan ve kentlerinde devam eden kronik sorunlarla ilgilenilmemesinden dem vurdu.
Yerel medya patronu Güzbey, yaşananları “Ak Parti ile insanlar arasında bir mesafe oluştu” sözleriyle açıklıyor.
“Bazıları giderek daha zenginleşirken halksa giderek yoksullaştı. Yaşanan sorunları havalı arabalarından göremediler.”
Afyon’da birçok kişinin Turkey recap’e anlattığına göre AKP’li belediye başkan adayı Hüseyin Ceylan Uluçay seçimlerden bir gün önce kentte üstü açık arabasıyla tur attı. Konudan bahseden hiç kimse bu turdan memnun gözükmüyordu. Vatandaşlardan biri sadece bu “şovun” Uluçay’a yüzde beş oya mal olduğunu savundu: “İnsanlar evlerine ekmek götüremezken bunlar arabalarıyla hava atıyorlar.”
AKP’li siyasetçilere yönelik eleştirilerin aksine Afyon’daki birçok kişi ise Burcu Köksal’dan övgüyle bahsediyor. Yeni belediye başkanının ilk altı aydaki performansı genel olarak beğenilmiş. Aday olduğu sırada TBMM’de vekil olarak üçüncü dönemini geçiren Köksal’la ilgili konuşurken birçok kişi “bizden biri” ifadelerini kullanıyor.
Seçimlerden birkaç ay sonra Özyeğin Üniversitesi’nden meslektaş Dr. Behlül Özkan’la birlikte Afyon’u ziyaret eden Balta da bu nitelendirmeyi sıklıkla duymuş. Balta’ya göre vatandaşlar “bizden biri” dediklerinde Köksal’ın yakınlık kurabilecekleri biri olmasına işaret ediyorlar.
“Bizden biri demenin anlamı bize kapısı açık, bizimle konuşuyor, halktan birisi, lüks içinde değil. İdeolojik bir yakınlıktan daha ziyade materyal, sınıfsal, aşağıdan gelme, halk olma açısından bir yakınlık sanki. Bizimle oturuyor, kahve içiyor, dua ediyor ama bizim gibi değil. Ancak önemi de yok çünkü bizim gibi olmasını istemiyoruz zaten, bizi dahil etmesi yeter.”
Paralel ağlar
Balta ve Özkan’ın Afyon’un yanı sıra Kastamonu’da da yaptıkları gezide fark ettikleri bir diğer nokta ise CHP’nin 2019’da Ankara ve İstanbul gibi merkez belediyeleri almasının ardından oluşturduğu “alternatif ağ” olmuş.
“CHP’li belediyeler üzerinden bir merkezle bağ kurulmuş. Bir kasabadaki belediye başkanı Ankara’ya gidecekse Ankara Büyükşehir Belediyesi üzerinden iletişim kuruyor. Onlar konaklama, ulaşım sağlıyorlar, doktor lazımsa buluyorlar kendi networklerini kullanarak. İktidara paralel bir network yaratmışlar hizmetlere erişim konusunda.”
Balta’ya göre özellikle küçük şehirlerde “hastane için birisini aramak” ve “siyasetçilerin cenazelere katılması” seçmenlerin gözünde büyük önem taşıyor.
“Çünkü bir kişiye bir şey yapınca bir efsane oluyor, dağılıyor. Mesela 100 kişilik mahallede birine yardım edildiğinde diğer 100 kişi böyle bir ihtiyacı olduğunda erişimi olduğunu biliyor. Hiç başvurmasa bile bu bilgi onu ona yakıştırıyor aslında. Kriz anında kime gideceğini ve o kapının ona açık olduğunu biliyor.”
CHP’nin geniş bir kitleye sunduğu hizmetler genişlerken AKP ise azalan kaynakları giderek daha belli gruplara yönlendiriyor. “AK Parti giderek erişimi kendi kadrolarına sınırlamış ama CHP -muhalefette olmasının da gereği- kim olduğuna bakmamış, isterse 10 kuşak AKP’li, MHP’li olsun, erişimine izin veriyor bu ağa” diyor Balta.
“[CHP] daha kapsayıcı bir ağ kurmuş. Ben kim olursam olayım bundan faydalanırım hissi de insanların merkezi hükümetle ilişkisini değiştiriyor. İnsanlarda bunlar merkezi hükümeti alırsa da beni dışlamayacak hissi köklenmeye başlamış.”
Tüm bu bahsedilen eğilimlere ek olarak yerel medya patronu Güzbey başka bir konuya da dikkat çekmek istiyor. Lafı açmadan önce biraz gergin, söze başlamadan önce etrafı kontrol ediyor. Sesini alçaltarak söze giriyor.
“Anadolu insanı güçten düşecek olanı desteklemek istemiyor,” diyor Güzbey. “AK Parti’nin gidici olduğunu görüyor insanlar, gidici olana yatırım yapmak istemiyorlar.”
Turkey recap, Türkiye gündeminden haberler sunarken aynı zamanda Türkiye'de haber yayıncılığını ve gazetecileri desteklemek ve hep birlikte üretmek amaçlarıyla kurulmuş bağımsız bir haber kaynağıdır.
Editoryal ekibimiz tarafından kurulan ve kâr amacı gütmeyen bir dernek olan Kolektif Medya Derneği bünyesinde faaliyet gösteren Turkey recap Türkçe ve İngilizce dillerinde yayın yapar, derinlemesine analizler ve ülke gündemini özetleyen bültenler üretir.
Gonca Tokyol, Şef editör @goncatokyol
Diego Cupolo, Genel yayın yönetmeni @diegocupolo
Ingrid Woudwijk, Yönetici editör @deingrid
Verda Uyar, Dijital büyüme yöneticisi @verdauyar
Damla Uğantaş, Türkçe editörü @damlaugantas
Emily Johnson, İngilizce editörü @emilyjohnson
Azra Ceylan, Ekonomi muhabiri @azraceylani
Share