Bayram Ailesi’yle bir bayram günü: Türkiye’nin “rahatsız” seçmenlerine içeriden bir bakış

Son dilimi hemen bitirmedim çünkü seçim tartışması sürdükçe kan şekerimin düşebileceğini biliyordum, onun için ayırdım. © Durmuş Bayram

En az 20 senedir Ramazan Bayramı’nın ilk günü kendi çekirdek ailemle birlikte amcamlarda kalan babaannemi ziyarete gideriz. Kadro sabittir, insanı her lokmada iyi hissettiren uzun bir kahvaltıyla başlanır güne.

Babam, babaannem, halalarım, amcam, ablalarım, abim, yeğenlerim, kuzenlerim… Yaklaşık 30 kişinin olduğu evde neredeyse herkesin soyadı Bayram’dır o gün: The Bayrams.

Bayram fasıllarında birçok konudan bahsedilir. Ankara’daki kunduracılık piyasasından -amcam, eniştem ve abim ayakkabı imalat ustalarıdır, dünya siyasetine ya da eski [ABD Başkanı Donald] Trump’ın saç stiline kadar birçok konu 10 saatlik bayram sohbeti ritüelinin bir parçası olabilir.

Normalde, bu bayramlaşma faslının ortalarına doğru sıkılırım. Evdeki kişilerin sigara içtiğimi bildiklerini bilirim ancak yine de onların yanında sigara içmekten çekinirim. Bu nedenle hem hava almak hem de sigara içmek için evden çıkar, Hüseyingazi semtindeki marketleri, pasajları, sokakları gezerim. 

Ama bu bayram evden çıkmadım. Çünkü bu bayram fark ettim ki, Bayramların tarihinde ilk kez ailenin bazı üyeleri kuruluşundan beri destekledikleri AKP’ye yeniden oy verip vermemekte kararsızdı. Tabağımı, ailemizin Kayserili kadınlarının bayramlık gurur nişaneleri olan zeytinyağlı sarma, su böreği ve ev yapımı baklavayla doldurdum ve koltuğuma kurulup gün içinde yaşanan tartışmaları dinledim. 

Türkiye’nin bir aydan kısa bir süre içinde sandık başına gideceği seçimler öncesinde anketler yarışın kafa kafaya gideceğini ve ikinci turun muhtemel olduğunu göstermeye devam ediyor. Bu da 14 Mayıs öncesinde “kararsız seçmenlerin” ağırlığını artırıyor.

İstanbul merkezli Sosyal Etki Araştırma Merkezi’nin direktörü Ulaş Tol’un kısa süre önce Al Monitor’e yaptığı açıklamaya göre bir kısmı kararsızdan öte “rahatsız” olan bu seçmenler taraflardan birini destekliyorlar, ancak durumdan mutlu değiller ve başka bir yeri desteklemeye hazırlar. 

Bayram Ailesi’nin birçok üyesinde gördüğüm durum da tam olarak buydu. Babam ve eniştem ilk kez bu bayramda Cumhurbaşkanı [Recep Tayyip] Erdoğan ve partisine desteklerinde yalnız kalmıştı. 

Her ne kadar Bayram Ailesi’nin yılmaz AKP destekçileri Türkiye’nin en az beş yıl daha Erdoğan’a ihtiyacı olduğunu, [Kemal] Kılıçdaroğlu’nda ülkeyi yönetmek için gereken karizmanın bulunmadığını, Millet İttifakı ile HDP arasındaki “ittifakın” ülkenin bütünlüğüne zarar verdiğini ve cumhurbaşkanlığı yardımcılığı sisteminin çok başlılık yaratacağını savunsa da karşı tarafta özellikle ekonominin içinde bulunduğu durumdan kaynaklanan bir yorulmuşluk, bir tazelik isteği çok net biçimde görülüyordu.

“Rahatsızlar” nereye gideceklerini henüz bilmiyordu ama mevcut durumdan memnun olmadıkları aşikardı.

***

Amcamların koltuk takımının sağ tarafında yılmaz AKP destekçileri babam ve büyük eniştem oturuyor. Karşı taraftaysa Erdoğan’dan yorulmuş ancak başka birine oy verme konusunda bazı tereddütleri olan diğerleri: Amcam, eniştem, abim, kuzenim ve yengem…

Bayramlar, Orta Anadolu kökenli milliyetçi-muhafazakar eğilimleri olan bir Türk-Sünni aile. Bu ailede CHP’ye oy çıkması istisnai bir durum teşkil eder, öteden beri sağ eğilimler hakimdir. Genel eksen AKP-MHP-BBP-Milli Görüş bandında salınır. Alevilere ve Kürtlere karşı bir düşmanlık olmasa da Bayramlar belli oranda bu kişilere mesafelidir.

Ailede bu bayram Erdoğan’ı ve AKP’yi canhıraş savunan tek kişi olan Babam Bayram emekli şoför, 7.500 lira maaşı var. Ailenin diğer yetişkinleri arasında ayakkabı ustası, oto tamircisi, temizlikçi, güvenlik görevlisi, kamu personeli gibi kişiler bulunuyor. Onların aylık gelirleri de ortalama 12.000 TL. 

Evde yaklaşık 30 kişiyiz ve üniversite mezunu tek kişi benim.

Bayramın ilk gününü kaplayan tartışmanın büyük kısmını, Türkiye’deki gündemi de belirleyen ekonomik durum oluşturuyor. Babam her ne kadar kafelerin dolu olması ve AVM’lerin otoparklarında araba konacak yer bulunmaması, iki sene önce 3.500 lira olan emekli aylığının iki katına çıkması, yeğenlerine eskiden 10 lira harçlık verebiliyorken bu meblağı 50 liraya yükseltebilmesi gibi sebeplerle ekonominin iyi gittiğini savunsa da, karşı tarafın bu argümanlara karnı oldukça tok.

“Eskiden gazyağı kuyruğu vardı” hatırlatmalarına “Şimdi et kuyruğu, ekmek kuyruğu yok mu” diye cevap veren rahatsızların özellikle üzerinde durduğu konular artan fiyatlar, alım gücündeki gerileme ve ülkede asgari ücretle çalışan kişi sayısının giderek artması.

AKP kanadının “Millet ittifakının HDP ile ‘ittifakı’ ülkenin bütünlüğünü çok kötü etkileyecek”, “yedi başkan yardımcısıyla devlet yönetilmez, sürekli kriz çıkar durur”, “Ali Babacan ve Ahmet Davutoğlu yemek yedikleri eve büyük bir ihanet ediyorlar,” şeklindeki çıkışlarının da rahatsızlar üzerinde büyük etkisi yok. 

Bu seçimlere kadar Erdoğan’ı ve AKP’yi desteklediklerine emin olduğum rahatsızlara göre “Türkiye’de Alevi-Sünni, Türk-Kürt diye bir mesele kalmadı, insanların geçim derdinden kimlik siyaseti yapmaya mecali yok ve bu gerilimin artık düşmesi gerekiyor”.

Rahatsızlar Cumhurbaşkanı Erdoğan’a doğrudan sert eleştirilerde bulunmasalar da ülke yönetiminde sorumluluğun cumhurbaşkanı yardımcıları arasında paylaştırılmasının otorite sıkıntısı yaratacağı iddialarına da katılmıyor. Yönetimdeki esas krizin “7’den değil 1’den” kaynaklandığına inanan rahatsızlar “bir kişi her şeyi yönetebiliyorken yedi başkan yardımcısının görev dağılımıyla devleti yönetmeye namzet olmasının” abartılı olmadığını düşünüyor. 

***

Önceki bayramlarda, Bayramlar arasında Erdoğan’a ve onun politikalarına, onun duruşuna yönelik daha destekleyici bir söylem olurdu, bu bayramda ise amcamların evinde ciddi bir kararsızlık havası hakimdi. Canla başla Millet İttifakı’nın savunulduğu bir ortam yoktu ancak Bayramların sorgulamaksızın Erdoğan’a ve AKP’ye oy verme refleksi de paslanmıştı. 

Bayram ailesinde kararsız seçmen sayısının bu kadar çok olması, 14 Mayıs seçimleri hakkında önümüzdeki süreç hakkında epey şey söylüyor ve Ulaş Tol’a göre muhalefetin de gelecek seçimler öncesinde bu seçmenlere odaklanması gerekiyor.

---

Bültenimizi okuduğunuz için teşekkür ederiz! Henüz abone olmadıysanız ücretsiz olarak abone olabilirsiniz.

Destek olmak için aşağıdaki linke tıklayın.

Önerilerinizi ve eleştirilerinizi bize iletin: info@turkeyrecap.com

Nida Kara, Serbest gazeteci @Kara__Nida

Erman Çete, Gazeteci @ermancete