Hepimiz Jîna’nın saçından çıktık
Bu hafta da bildiğiniz gibi... Bilmek isteyeceğiniz diğer detaylar da ekte mevcut.
“Kulak ver/Karanlığın esintisini duyuyor musun?” diye soruyordu büyük İranlı şair Füruğ Ferruhzad. İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin “irşad devriyeleri” tarafından gözaltına alınmasından sonraki ölümü nedeniyle İran’da başlayan protestolar sürüyor.
Ülkenin birçok kentinde özellikle akşam saatlerinde düzenlenen protestolardaki ölü sayısı yükseliyor. İran resmi kaynakları şimdiye kadar aralarında güvenlik güçlerinin de bulunduğu 41 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladılar.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, “Halkın taleplerini ve protestoları işitiyoruz ancak kimsenin kaos yükünün altına girmesine izin vermeyiz,” dedi. Bazı devlet görevlileriyse, “örtünme zorunluluğu” için “etkisiz bir yasa” diyerek gevşeme sinyalleri veriyor. Öte yandan cuma günü birçok kentte yönetime destek için kitleler sokağa çıktı.
Dünyadan gelen tepkilere bakarsak… BM, İran’a Amini’nin ölümü için “tarafsız soruşturma” çağrısı yaptı. ABD, İranlılara “yardımda” bulunduğunu ileri sürerek internet erişimini kolaylaştıracağını açıkladı. AB ise düşük bir ton tutturarak, “İran’da da barışçıl gösteri haktır” açıklaması yaptı.
Cezaevinde bulunan HDP Eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve yerine kayyum atanan Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Selçuk Mızraklı, İranlı kadınlara destek için saçlarını kazıttılar. Pink Floyd’un efsanevi basçısı Roger Waters ise Amini için dayanışma mesajı gönderdi. Ünlü İranlı yönetmen Asghar Farhadi’den de protestoculara destek geldi.
İran’da rüzgar bu sefer kimi götürecek? Füruğ’un dizelerindeki gibi bekliyoruz: Gecede, şu an bir şey geçiyor
Ay kızıl ve karmaşık
Ve her an düşme korkusu yaşanan bu damda
Bulutlar yaslı kalabalıklar gibi
Sanki yağmurun yağacağı anı bekliyor
Daha fazlası için; İran kadınların saçlarından nereye gidiyor? (Fikir Turu)
Karnımızın gurultusundan sesinizi duyamıyoruz
Sene 2023’e yaklaşırken tartıştığımız konunun açlık olacağını 2 bin yıl önce söyleselerdi, muhtemelen hiçbirimiz inanmazdık. Ne yazık ki gerçekler, gerçekliklerini yaşatmaya devam ediyor. Mesela, okulların açılmasıyla beraber konuşmaya başladığımız bir konu, her 5 öğrenciden 1’inin aç kaldığı…
The Guardian’ın haberine göre, İngiltere’de de çocuklar okula aç geliyor, hatta açlıktan silgi yiyen çocuklar var. Açlığa karşı çekilen kürek, bu hafta Suriye açıklarında kırıldı. Yapılan son açıklama neticesinde, ölü sayısının 71 olduğu belirtiliyor.
Antalya'da direksiyonda kalp krizi geçirerek hayatını kaybeden 61 yaşındaki Nusurettin Akçay'ın cansız bedeni, olay yerinden kaldırılmadan mikserdeki beton harcını almak için başka bir araç gönderilerek çalışılmaya devam edildi. İşin birey boyutundan genele geçtiğimizde, kapanan şirket sayısının geçen yıla oranla yüzde 70,2 arttığı belirtiliyor.
Söz konusu gerçekliğe farklı bir boyutunda Apple, yeni model telefonunu Türkiye’de satışa çıkardı. 30 bin 999 TL ile 57 bin 200 TL arasında değişen fiyatlardan telefon almak isteyenler mağazaların önünde uzun kuyruklar oluşturdu.
Bir kamusal program önerisi: Öğrencilere beslenme desteği sağlamak (Bianet)
Adadan ayrılacak adaylar
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu “Benimle misiniz?” diye sordu ve kimse “Bizimle deyılsın” diyemedi. “Yol arkadaşlarına” seslenen Kılıçdaroğlu, “Benimle olduğunuzu artık hissetmek istiyorum” diyerek kılıcını attı.
Sonra cümbüş başladı. Adları cumhurbaşkanlığı adayları arasında geçen Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş da genel başkanlarına destek açıklaması yaptılar. Altılı Masa’nın üç üyesi, CHP liderinin açıklamalarını “partinin içine yönelik” olduğunu ileri sürdü.
Haftasonu kuruluşunu İstanbul’da ilan eden Emek ve Özgürlük İttifakı ise “üçüncü bir yol” iddiasında. Cumhurbaşkanlığı seçimleri konusunda ise HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, Kılıçdaroğlu’nun adaylığı konusuna Altılı Masa’nın karar vereceğini söyledi ve ekledi: “Kemal Kılıçdaroğlu çok değer verdiğimiz bir kişidir.” İttifakın bileşenlerinden Türkiye İşçi Partisi’nin lideri Erkan Baş ise muhalefetin “ortak aday” etrafında buluşmasını istedi.
AKP cephesinde ise Bülent Turan’dan ‘hodri meydan’ çıkışı geldi. Parti Sözcüsü Ömer Çelik ise Kılıçdaroğlu’nun çağrısının ‘zaaf ve açmaz’a işaret ettiğini savundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan Altılı Masayı hedef alarak, “Bunlar her toplantıda sadece bir sonraki toplantıyı kimin evinde yapacaklar onu konuşuyorlar. Başka da bir şey yok” dedi.
Beni bul adalet
Cumartesi Anneleri’nin 700’üncü hafta buluşmasında gözaltına alınan kayıp yakınları ve insan hakları savunucusu 46 kişinin yargılandığı dava öncesi basın açıklaması yasağı getirildi.
Karara tepki gösteren ve araladında Alper Taş, Faruk Eren, Gülseren Yoleri gibi isimlerin de bulunduğu 16 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan 16 kişinin serbest bırakılmasının yanında, dava 3 Şubat 2023 tarihine ertelendi.
Yaşananların ardından İnsan Hakları Derneği’nde (İHD) Cumartesi Anneleri’ni ziyaret eden Avrupa Parlamentosu Türkiye raportörü Nacho Sánchez yaptığı açıklamada, "Türkiye’de terörist olarak yaftalanmak çok kolay" diyerek "Türk vatandaşlarına mesajım şu: Haklarınız var, aynı Cumartesi Anneleri gibi. Ve onlar bu haklarını tutarlı bir şekilde savunuyorlar. Siz de aynısını yapmalısınız" ifadelerini kullandı.
Üzerinden tır geçen ekonomi
‘Faiz sebep enflasyon neticedir’den, ‘enflasyon hissetiğin kadardır’a doğru zorlu bir yolculuk yapıyoruz. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’ye göre enflasyondaki düşüşü yıl sonunda hissedeceğiz. İnşallah ağrısız sızısız olur.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise yıl sonunu bile beklemedi enflasyondaki düşüşün etkisini görmek için. “Hani ekonomi çökmüştü? Yollar tıklım tıklım dolu” diyen Erdoğan, helikopterden gördüğü tırlara ve kamyonlara işaret etti. AKP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Özhaseki ise sorunların olduğunu kabul etti ama “Bunları aşacak kadro ve irade bizde var” dedi.
Öte yandan TÜSİAD Başkanı eleştirilerinin dozunu arttırıyor. Enflasyonun yüksek olduğunu söyleyen Orhan Turan, kısa vadeyi bile tahmin edemediklerini savundu. Dolar/TL haftaya rekorla başlarken, OECD 2022 yılı için Türkiye’nin büyüme tahminlerini yukarı çekti.
Dahası da var…
Umarız kimse, ifadesi zor konularla yüzleşeceği durumlar yaşamaz. Mesela Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati gibi… Bakan Nebati, “Türkiye Ekonomi Modeli”ni, 29 Eylül’de ekonomistlere anlatacak.
Türkiye’ye dünyanın dört bir yanından sadece ekonomistler de gelmiyor üstelik. Ekvador'un başkenti Guayaquil'deki bir limanda, varış yeri Türkiye ve Almanya olan bir konteynerda 68 kilo 812 gram kokain ele geçirildi.
Hızlı bir bakış
İstifa eden Zafer Partisi kurucusu: Ümit Özdağ beni 20 kişiyle darp ettirdi (İnternet Haber)
Türkiye, Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’nda ulusal gün kutladı (Bianet)
Soylu’nun korumalarından gökkuşağı renklerindeki şemsiyeye müdahale (Artı Gerçek)
Urfa Valiliği, İlkay Akkaya konserini ‘uygun görmeyip’ yasakladı (Rûdaw)
Ekrem İmamoğlu davası 11 Kasım’a ertelendi (Cumhuriyet)
GÖÇİZDER İddianamasi: Türkiye uluslararası arenada zor duruma düşürülüyor (Bianet)
Diyanet Vakfı’na milyonlar yağıyor (BirGün)
İstanbul’a sığınan Ruslar: Çok sayıda kişi ülkede ayrılmak istiyor (Euronews)
Eczacılar 16 Ekim’de Türkiye genelinde eyleme gidiyor (BBC Türkçe)
Vartinis Davası sanıksız devam ediyor (Bianet)
Haftasonu Okumaları
Kürt Z Kuşağının göçmen ve algı tutumu
Kürtlerin yaşadığı 5 farklı kentte yapılan anket, Kürt Z kuşağının, sığınmacı ve göçmenler konusundaki tutum, algı ve bakışını ortaya koyuyor. Spectrum House tarafından yapılan anket çalışmasında Kürt Z kuşağının sosyal, politik, ekonomik ve kültürel eğilimlerini ölçmeye, endişe ve memnuniyet durumlarına odaklanıldı. (Independent Türkçe)
Türkiye’de Roman olmak
1000 yılı aşkın bir süre önce Hindistan'dan çıkan Romanların dünya üzerinde sayıca en fazla olduğu ülkelerden biri de Türkiye. Sosyolog Pınar İpek "ön yargı ve ayrımcılığın bir lanet gibi Romanları takip ettiği" görüşünde. Tarih bölümü öğrencisi Aziz Celhan üniversite bitirme oranının 1000'de 8 olduğu Roman toplumunda istisnai bir örnek. (DW Türkçe)
Zaman aşımı uygulaması hukuken neden yanlış?
Musa Anter ve Ayten Öztürk davaları, JİTEM dosyasından ayrılarak zamanaşımıyla bitirildi. İnsan hakları hukukçuları Zıngıl ve Türkdoğan, bu kararın hukuken neden hatalı olduğunu anlattı. (Bianet)
Mir ödeme sistemi nedir? Türkiye’de hangi bankalar Mir kartları kabul ediyor?
Türkiye ve Rusya'dan haber ajanslarına göre daha önce Mir ile çalışan kartları kabul eden en az iki Türk bankası Rus ödeme sistemiyle finansal işlemleri durdurdu. İş Bankası ve Deniz Bank bu bilgiyi doğruladı. Peki Mir nedir? Türkiye'de hangi bankalar Mir kartlarla işleme izin veriyor? Rusya'nın Mir ile ilgili planları neler? (BBC Türkçe)
Peki ya önümüzdeki hafta?
28 Eylül 23,5 Hrant Dink Hafıza Mekanı’nda yüz yüze rehberli tur Saat: 15.00
29 Eylül Ekonomik Dönüşüm Zirvesi: Pandemi sonrası dönemde iktisat paradigmasında dönüşüm ve yükselen ülkeler, İstanbul
Bültenimizi okuduğunuz için teşekkür ederiz! Bültenimize henüz abone olmadıysanız ücretsiz olarak abone olabilirsiniz.
Önerilerinizi ve eleştirilerinizi bize iletin: info@turkeyrecap.com
Nida Kara, Freelance gazeteci/Editör @Kara__Nida
Erman Çete, Gazeteci @ermancete