Meclis’e işaret eden “sürece” dair yasama başlıkları neler?
Meclis recap #24
Meclis Genel Kurulu ve komisyonlarının yoğun gündemi kamuoyuna yansıdı. Bu başlıklara beraber göz atalım…
Bugünkü sayımızda:
Meclis’te yıllar sonra ilk defa bir muhalefet önergesi kabul edildi
Torba kanun teklifi görüşmeleri Plan ve Bütçe Komisyonu’nda tamamlandı
Kürt Sorunu’nun çözümüne dair sürecin ‘yasama’ boyutunda neler konuşuluyor?
Yapay Zeka Komisyonu rapora dair önerilerini görüştü
Meclis’e yeni dokunulmazlık fezlekeleri sunuldu
Meclis’te yıllar sonra ilk defa bir muhalefet önergesi kabul edildi
Yeni Yol Partisi Grubu’nun engelli bireylerin sorunlarının araştırılmasına ilişkin verdiği önerge 14 Mayıs 2025 tarihli Genel Kurul’da kabul edildi. Önerge, engelli bireylere yönelik dağınık kamu hizmetlerinin “Engelliler Bakanlığı” çatısı altında toplanmasını amaçlıyor.
Önergenin muhalefet milletvekillerinin oy çokluğu ile kabul edilmesi üzerine Genel Kurul beklenenden erken bir saatte, torba kanun teklifinin görüşmelerine geçilmeden kapatıldı.
Muhalefet milletvekilleri Meclis Başkanvekili Celal Adan’ın Genel Kurul’u kapatma kararına tepki gösterdi.
Plan ve Bütçe Komisyonu “Torba kanun teklifi” görüşmelerini tamamladı
Plan ve Bütçe Komisyonu’nun 13 Mayıs 2025 tarihli toplantısında “Bazı Kanunlarda ve 660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede (KHK) Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” kabul edildi.
Teklif görüşmelerinde; muhalefet milletvekilleri torba kanun maddelerinin esastan ilgili oldukları halde tali komisyonlarda görüşülmemesine, etki analizlerinin yeterli olmamasına itiraz ettiler ve bütçeye etkisini görmek istediklerini belirttiler.
Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK), Maden Kanunu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Elektrik Piyasası Kanunu, Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü’ne ilişkin düzenlemelerin yer aldığı teklifte muhalefet milletvekilleri 13 Mayıs 2014’te yaşanan “Soma Maden Faciası”nı da hatırlattılar ve “Madenlerde iş cinayetleri sürüyor.” dediler.
Sulak alanlara maden ocakları için ruhsat verilmemesi gerektiği, maden ocaklarının gelirlerinin bir kısmının yerel yönetimlere verilmesi için düzenleme yapılması talebi de muhalefet tarafından dile getirildi.
TENMAK’a ilişkin maddelerin konuşulduğu toplantıda, İYİ Parti’li Erhan Usta’nın “nükleer silah açıklaması” dikkat çekti.
Usta, “Türkiye'nin nükleer teknolojiye sahip olması, nükleer santralin olması lazım. Bir kısım insan buna itiraz edebilir, devletin istemesi hâlinde de altı ay içerisinde nükleer silah üretecek hale gelmesi lazım.” ifadelerini kullandı.
Kürt Sorunu’nun çözümüne dair sürecin ‘yasama’ boyutunda neler konuşuluyor?
PKK’nin kendini feshettiği ve silah bıraktığını açıklamasının ardından, sürecin devamlılığına dair Meclis’e işaret eden başlıklar ön plana çıktı.
DEM Parti’nin Meclis Başkanı'nın inisiyatifinde özel bir yasal düzenlemeyle süreci koruyan ve tüm siyasi partilerin katılımını sağlayan bir çerçevenin yasalaştırılması, sürecin hukuki zemine ve statüye kavuşmasını önerisi bu başlıklardan bir tanesi oldu.
Meclis’e işaret eden başlıklardan bir diğeri, Meclis’te kurulması planlanan özel bir komisyon oldu.
DEM Parti İmralı Heyeti’nde yer alan Ahmet Türk’ün PKK’nin fesih kararına ilişkin ANKA’dan Emine Dalfidan’a yaptığı açıklamada, Meclis’te bütün siyasi partilerin katılacağı bir komisyon kurulması gerektiğini belirtti.
DEM Parti’li Gülistan Kılıç Koçyiğit ise 13 Mayıs 2025 tarihli Meclis Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada Meclis’in 85 milyonu temsil ettiği, çözümün ve barışın dilinin de ilk önce Meclis’te kurulması gerektiğini belirterek, “Hakikat, Adalet ve Hafıza komisyonları kuralım.” dedi.
Meclis çatısı altında demokratikleşmenin gereği olan yasal düzenlemelerin yapılması gerektiğini, CHP’li Gökhan Günaydın Meclis Genel Kurulu’nda ifade etti.
Günaydın, “Seçilmiş belediye başkanlarının ve belediye meclislerinin yerine kayyım atama uygulamasına ve Kürtlerin belediye meclislerine girmesini suç sayan hukuksuz soruşturmalara son verilmelidir.” dedi.
İnfaz düzenlemeleri de Meclis’te gündeme gelen bir diğer başlık olarak yer aldı. DEM Parti, infaz düzenlemelerini de içecek olan tekliflere ilişkin beklentilerini Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ile yaptıkları görüşme sonrasında açıklamıştı. ANKA’dan Berfin Bayır’ın haberine göre, parti kaynakları birden fazla olabilecek yargı paketlerinin bu süreçte hızla gelebileceğini ifade ettiler.
CHP kurmaylarının infaz düzenlemesine ilişkin yaklaşımı ise BBC Türkçe’de Ayşe Sayın’ın haberine göre "önce iktidar ne getirecek görelim" oldu.
AK Parti’li yetkililer ‘terör suçluları’, ‘örgüt üyeleri’ veya ‘örgüte destek verenler’ ile ilgili bir düzenleme yapılıp yapılmayacağına dair “Çok önemli bir dönemeç tamamlandı. Şimdi mekanizmalar bu süreci izleyecek. Ondan sonra ortaya ne çıkacak bir bakalım. Alınan kararlar çerçevesinde maddi gerçeği bir görelim. Belirsizlik üzerine bir çalışma olmaz.” açıklaması yaptı.
Yapay Zeka Komisyonu toplandı: Öneriler neler?
Çalışmalarına 28 Ocak 2025 tarihinde başlayan “Meclis Yapay Zeka Araştırma Komisyonu” 4 aylık çalışma süresini tamamladı. Komisyon hazırlanacak rapor ile ilgili önerileri görüşmek üzere 13 Mayıs 2025’te toplandı.
Komisyon Başkanı Fatih Dönmez, raporda “Yapay zeka teknolojilerinin genel görünümü”, “Yapay zekanın kazanımları”, “Yapay zekanın riskleri”, “Yapay zekanın hukuki çerçevesi ve mevzuat” başlıklarını ele almak istediklerini söyledi. Dönmez, sonuç bölümünde ise geleceğe dönük vizyon sunmak istediklerini belirtti.
Komisyonda üyeler tarafından dile getirilen öneriler şu şekilde:
- Yapay zekaya dayalı karar alma süreçlerinde insani denetim muhakkak öncelikli olmalı,
- Yurttaşların kişisel veri hakkı anayasal güvence altına alınmalı,
- Etik denetim kurulları oluşturulmalı,
- Yapay zeka okuryazarlığı eğitime dahil edilmeli,
- Üniversitelerin, kamunun ve hatta özel sektör çalışmalarının koordinasyonunu sağlayacak bir üst kurul olmalı,
- Yapay zeka teknolojisini geliştirmek için özel sektörün ilgisini de artıracak finansal altyapı sağlanması,
- Meclis’te kalıcı “Yapay Zeka Komisyonu”nun olması,
- Yapay zekanın mevcut önyargıları beslememesi amacıyla yapay zeka üretim ekiplerinde yaşlı, kadın ve engelliler için kotaların olması,
- Yapay zeka ile oluşabilecek yeni suç kategorilerinin tanımlanması,
- Yapay zekanın hatalarına karşın insanı koruyan önlemlerin alınması.
Meclis’e yeni dokunulmazlık fezlekeleri sunuldu
Aralarında TİP Genel Başkanı Erkan Baş'ın da olduğu 3 milletvekilinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ilişkin fezlekeler 14 Nisan 2025 tarihinde Meclis'e sunuldu.
Gözden Kaçmasın:
Basın meslek örgütleri: Boğaziçi protestolarında gözaltına alınan muhabir Can Öztürk serbest bırakılmalı (T24)
İSİG Meclisi çağrısıyla Soma Maden Katliamı’nın 11. yılında Ankara’da basın açıklaması yapıldı. (Sendika.org)
Kronik böbrek ve kalp hastası Esila Ayık'ın da aralarında bulunduğu 3 kişi hakkında "Cumhurbaşkanına hakaret" suçundan iddianame hazırlandı. (Evrensel)
Numan Kurtulmuş Gülizar Biçer Karaca yerine yine Celal Adan’ı görevlendirdi. (Kısa Dalga)
İHD İstanbul Şubesi'nin yeni yönetimi 11 Mayıs 2025 tarihinde belli oldu. (Bianet)
Türkiye'de 2012'den bu yana uygulanan 4+4+4 zorunlu eğitim sistemi tartışmaya açıldı. (Milliyet)
Turkey recap, Türkiye gündeminden haberler sunarken aynı zamanda Türkiye'de haber yayıncılığını ve gazetecileri desteklemek ve hep birlikte üretmek amaçlarıyla kurulmuş bağımsız bir haber kaynağıdır.
Editoryal ekibimiz tarafından kurulan ve kâr amacı gütmeyen bir dernek olan Kolektif Medya Derneği bünyesinde faaliyet gösteren Turkey recap Türkçe ve İngilizce dillerinde yayın yapar, derinlemesine analizler ve ülke gündemini özetleyen bültenler üretir.
Okuduğunuz bu bülten Meclis’ten haklar gündemini her hafta aktarmayı amaçlar.
Bu bülten Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı kapsamında, Avrupa Birliği’nin desteğiyle hazırlanmıştır. Bu bültenin içeriği, tamamıyla Turkey recap’in sorumluluğundadır ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.
Ceren Bayar, Parlamento Muhabiri, @crnbyr
Günsu Durak, Editör, @gns_drk